به گزارش پایگاه خبری نقدینه، ویژگی های امنیتی ایران چک مذکور همانند اسکناس 50 هزار ریالی است و از نظر نوع کاغذ و طراحی و چاپ از تمام ویژگی های لازم برخوردار است.
اما مدتی است که با پیشترفت تکنولوژی و دستگاه های چاپ، شاهد توزیع و پخش چک پول های تقلبی در میان مردم بوده ایم به طوری که اکثر این شیوه اکلاهبردای را از قربانیان شنیده و یا خود قربانی این دزدان شده ایم.
ابتدا به تفکیک مشخصات ظاهری و ویژگیهای امنیتی تراول چک های 500000 و 100000 تومانی بانک مرکزی می پردازیم.
مشخصات ظاهری ایران چک 50000 تومانی بانک مرکزی
1- مبلغ اسمی ایران چک بانک مرکزی در این مرحله 500.000 ریال و رنگ آن نیز ترکیبی از رنگهای صورتی و بنفش می باشد.
2- متن ایران چک 500.000 ریالی مزین به تصویر بارگاه امام رضا (ع) بوده و آرم بانک مرکزی نیز در وسط ایران چک درج شده است.
3- شماره سریال ایران چک بانک مرکزی عکس ذیل است.
4- در ظهر ایران چک بانک مرکزی دو محل جهت درج امضای خریدار و امضای واگذارنده لحاظ شده است که نیازی به اخذ آنها از مشتری به هنگام فروش و بازخرید نمی باشد.
5- در ظهر ایران چک، محلی جهت اخذ مشخصات دریافت کننده وجه چک لحاظ گردیده که به هنگام ابطال ایران چکهای بانک مرکزی می بایست توسط مشتری تکمیل شود.
مشخصات ظاهری ایران چک 100000 تومانی بانک مرکزی
1- مشخصات روی چک
1- تصویر تخت جمشید در سمت راست روی ایران چک
2-. واترمارک تصویر فردوسی در سمت چاپ و در خمیره کاغذ که در مقابل نور از دو طرف ایران چک قابل رؤیت می باشد.
3- واترمارک عدد 1.000.000 در زیر واترمارک تصویر فردوسی
4- نخ امنیتی پنجره ای که از نوع هولوگرام و با نوشته 1.000.000 به صورت بی رنگ در بطن نخ می باشد.
5-. نخ امنیتی پنهان که درون کاغذ قرار گرفته و از نوع فلورسنت و با نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
6-. فیبرهای مرئی که در سطح چک پراکنده است و بدون هیچ گونه ابزاری قابل مشاهده است.
7-. طرح مخفی در قسمت کتیبه بالا، عبارت (IRAN CHEQUE 100) که با تغییر زواید دید در حالتی که ایران چک به صورت افقی در مقابل چشم قرار گیرد قابل رؤیت می باشد.
8-. کلیه نقاطی که به رنگ سبز و قهوه ای روی ایران چک نشان داده شده است چاپ برجسته می باشند که با انگشتان دست به سهولت قابل لمس و شناسایی است.
9-. دارای شماره امنیتی فارسی در قسمت بالا سمت راست که در مقابل اشعه ماوراء بنفش به رنگ طلایی تغییر می یابد.
10-. برای چاپ آرم بانک مرکزی در قسمت وسط سطح چک از مرکب حرارتی استفاده شده به گونه ای که با لمس انگشتان دست و افزایش گرما طرح مذکور ناپدید و پس از سردشدن مجدد ظاهر می گردد.
11- طرح سیترو (نوع اول) – در سمت چپ ایران چک عدد 1.000.000 در پشت و روی چک به صورت عمودی و ناقص چاپ گردیده که با قرار دادن چک در مقابل نور عدد 1000000 به طور کامل رؤیت می شود.
12- مرکب ضد کپی – در طرح سیترو (نوع دوم) واقع در زیر تصویر تخت جمشید مرکب نارنجی رنگ در کپی رنگی از ایران چک به رنگ قهوه ای کم رنگ تغییر می یابد.
2- مشخصات پشت ایران چک
1- در سمت چپ قسمت وسط عدد 100 به صورت نامرئی وجود دارد که با تابش اشعه ماوراء بنفش قابل رؤیت است.
2-. قسمتهایی از پشت چک در مقابل اشعه ماوراء بنفش به رنگ سبز روشن تغییر می یابد.
ویژگیهای امنیتی ایران چک 100000 و 50000 تومانی بانک مرکزی
نخ‌های امنیتی
یکی از ویژگی‌هایی که در داخل کاغذ این ایران چک‌ها به عنوان امنیتی سازی کاغذ قرار دارد دو عدد نخ امنیتی است که مشابه یکی از آنها به نام نخ ویندو (Window) در کاغذ اسکناسهای دو هزار تومانی و 5 هزار تومانی به کار رفته و این شکل است که در برخی نقاط اسکناس آن را به صورت ظاهر شده می‌بینیم و در برخی نقاط در داخل کاغذ اسکناس قرار گرفته است.
روی نخ ویندو ایران چک 50 هزار تومانی عدد 500 هزار ریال نوشته شده و روی ایران چکهای 100 هزار تومانی عدد یک میلیون ریال نوشته شده است. این نخ به نام نخ هولوگرافیک هم موسوم بوده و در مقابل نور تلألؤ خاصی دارد و شکست نوری ایجاد می‌کند. تقریبا به مشخصات هولوگرام نزدیک است ولی هولوگرام نیست.
نخ دیگری که در نزدیکی این نخ کار شده به نام نخ پنهان یا Inbed است. در اسکناسهای 100 و 200 تومانی در داخل خمیره کاغذ کار شده که با اشعه ماوراء بنفش در رنگهای سبز، آبی، زرد و قرمز قابل مشاهده است.
اگر هر کدام از این دو مشخصه دارای خدشه باشد و یا اینکه حتی یکی از آنها وجود نداشته باشد، قطعا اسکناس یک سند اصیل نخواهد بود و از دید بانک مرکزی این سند جعلی محسوب می‌شود.
واترمارک
مشخصه دیگری که در داخل کاغذ قرار گرفته واترمارک است که در داخل تمام اسنادی که در سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی تولید می‌شود مشترک است. یعنی هم در داخل اسکناس قرار گرفته و هم در کاغذ ایران چک. این مشخصه بسیار مهم است و اگر مردم با این مشخصه آشنایی کامل پیدا کنند به راحتی می‌توانند سندهای جعلی را از اصیل تشخیص دهند. به خصوص ایران چک که در آن واترمارک فردوسی به صورت سه بعدی کار شده است. این این صورت که از روشن‌ترین نقطه تا تاریک‌ترین نقطه و سایه‌روشن‌های مابین آن روی این تصویر مشخص است.
یکی از خصوصیات واترمارک فردوسی که در داخل خمیره کاغذ کار شده این است که این طرح به قدری شفاف و روشن است که از دو طرف ایران چک در مقابل نور به راحتی قابل رؤیت و تشخیص است.
روی ایران چک 100 هزار تومانی در قسمت رو، زیر واترمارک عددی در خمیره کاغذ تایپ شده به نام Etipe که عدد یک میلیون ریال را نشان می‌دهد و این نیز مشخصه‌ای است که در سندهای مجعول وجود ندارد و اگر بخواهند آن را ایجاد کنند باید با چاپ آن را ایجاد کنند که مسلما با این کار به راحتی مشخص می‌شود که عدد، تایپ شده و کاغذ اصلی نیست که دارای واترمارک و Etipe است. چون واترمارکی که توسط جاعلین روی اسناد زده می‌شود اگر در مقابل نور گرفته شود به هیچ عنوان از دو طرف قابل مشاهده نیست.
فایبرهای فلورسنتی
الیاف فلورسنتی که در داخل کاغذ ایران چک‌ها بکار رفته از دیگر ویژگیهای امنیتی ایران چک‌ها است و با قلم‌های نوری که نور فلورسنت را پخش می‌کنند و نیز با لامپ‌های UV در چهار رنگ قابل مشاهده است. ضمنا روی خود سند هم یکسری الیاف مرئی در چهار رنگ سبز، زرد، آبی و قرمز وجود دارد.
طرح ایران چک
بقیه خصوصیت‌های امنیتی مربوط به طرح ایران چک‌ها است. در روی ایران چکهای 50 هزار تومانی طرح بارگاه حضرت امام رضا(ع)، حاشیه بالای این طرح، عدد 500 هزار که در سمت چپ این حاشیه قرار گرفته و نیز عدد 500 هزار که در زیر بارگاه قرار گرفته دارای مرکب برجسته هستند. همچنین نوشته ایران چک به فارسی و نوشته 500 هزار ریال به صورت برجسته بوده و زبری آن زیر انگشتان دست قابل لمس است. علاوه بر این یک عدد 50 با یازده خط در کنار آن در سمت راست ایران چک طراحی شده که اینها برجستگی زیادی دارند و دقیقا با انگشتان دست قابل تشخیص است. ارتفاع این برجستگی‌ها از 15 تا 110 میکرون است.
ممکن است با دیدن عدد 50 در سمت راست ایران چک این سوال پیش بیاید که بانک مرکزی به منظور آماده‌سازی مردم برای حذف صفرها این کار را کرده است. واقعیت این است که طراح و بانک مرکزی به دنبال این ذهنیت نبودند بلکه این یک خصوصیتی است که از امکان تشخیص سریع و آسان اسکناس را فراهم می‌کند. ضمنا نابینایان هم با لمس این عدد می‌توانند ارزش اسمی سند را تشخیص دهند.
شماره‌گذاری روی ایران چک
روی ایران چک‌ها دو نوع شماره‌گذاری وجود دارد که یک نوع آن شماره‌گذاری فارسی در بالای سمت راست ایران چک است و دو رقم سمت راست آن به عنوان چک‌دیجیت محسوب می‌شود. بدین معنی که شماره سریال و پیش‌سریال با یک الگوریتم خاصی به هم مرتبط شده و با اعداد ثابتی حرکت می‌کنند و پس از انجام یک عملیات خاص ریاضی عدد خاصی حاصل می‌شود که دو رقم سمت راست آن عدد به عنوان چک دیجیت انتخاب شده است. زمانی که تمام شماره‌های قبل از این دو رقم به سیستم داده شود، از روی چک‌دیجیت مشخص می‌شود که رمز و اصالت سند چگونه است. اگر اعداد دستکاری شوند دو رقم سمت چک دیجیت مسلما تغییر خواهد کرد که نشاندهنده ثبت غیر واقعی اطلاعات است.
در سمت چپ پایین روش شماره‌گذاری دیگری انتخاب شده است که روی ایران چکهای سابق هم وجود داشت ولی استفاده چندانی از آن نشده بود ولی الان با توجه به طرحی که بانک مرکزی برای ایران چکهای بانک مرکزی داده است، این شکل شماره‌گذاری به نام MICR در پایین سمت چپ قرار گرفته است که توسط ماشین‌های MICR خوان بلافاصله تمام اطلاعات ایران چک وارد سیستم می‌شود و احتیاجی به وارد کردن دستی نیست. اطلاعات ایران چک پس از یکبار ورود این شماره به سیستم، در تمام شبکه بانکی قابل تشخیص خواهد بود.
این شماره علاوه بر این می‌تواند به عنوان یک مورد امنیتی هم محسوب شود. به علت اینکه در صورت مشابه‌سازی این سند و عبور آن از ماشین‌های MICR خوان به هیچ عنوان اطلاعاتی را به ماشین نمی‌رساند.
مرکب حرارتی
روی ایران چک 50 و 100 هزار تومانی لوگوی بانک مرکزی با مرکب ترمو طراحی شده است. خاصیت مرکب ترمو این است که با قرار گرفتن انگشتان دست بر روی آن و یک مالش کوچک، طرح و لوگوی بانک مرکزی محو می‌شود و بلافاصله با کنار رفتن انگشت و قرار گرفتن طرح در دمای محیط مجددا به حالت اول بازخواهد گشت. مسلما در اسناد مشابه‌سازی شده این ویژگی قابل ارائه نیست.
مرکب ضد کپی
در زیر طرح بارگاه روی ایران چک 50 هزار تومانی و زیر طرح تخت جمشید روی ایران چک 100 هزار تومانی، 4 برگ با رنگ نارنجی وجود دارد که با مرکب ضد کپی طراحی شده است. این طرح در اسناد کپی یا اسکن شده به رنگ قهوه‌ای تیره یا مشکی تبدیل می‌شود.
طرح ناقص دو طرف چک
دو ویژگی دیگر بر روی ایران چکهای 50 و 100 هزار تومانی کار شده و توسط مردم قابل تشخیص است به نام سیترو یا طرح ناقص دو طرف چک معروف است که در اسکناسهای 2 و 5 هزار تومانی نیز موجود است. این طرح به این شکل است که بخشی از طرح در روی سند کار شده و بخش دیگر در پشت آن و با قرار گرفتن در مقابل نور، طرح به صورت کامل قابل رؤیت است.
از خصوصیات سیترو این است که با عبور دادن آن از دستگاههای مشابه‌ساز، به هیچ عنوان امکان همپوشانی طرحهای رو و پشت که تکمیل کننده یکدیگر هستند وجود نخواهد داشت و با انحراف‌های عمودی و افقی در حد 4 تا 5 میلیمتر چاپ می‌شوند. بنابراین با قرار دادن سند در مقابل نور می‌توان با دقت در سیترو به عنوان یکی دیگر از ویژگیهای امنیتی ایران چک اصالت سند را تشخیص داد.
طرح سیترو همچنین در مرکب آنتی کپی که بخش دیگری از آن در پشت سند وجود دارد بکار رفته است و با قرار دادن سند در مقابل نور، 4 برگ روی سند به صورت یک گل کامل دیده می‌شود که در اسناد جعلی این طرح نیز با انحراف چاپ شده است.
طرح مخفی
از دیگر ویژگیهای مردمی که روی ایران چک وجود دارد طرح مخفی است که روی حاشیه بالای بارگاه در ایران چکهای 50 هزار تومانی و روی حاشیه بالای تخت جمشید در ایران چکهای 100 هزار تومانی قابل مشاهده است. با قرار دادن ایران چک 50 هزار تومانی به صورت افقی در مقابل نور عدد 500 هزار در حاشیه بالای بارگاه دیده می‌شود و در سمت چپ این عدد نوشته لاتین ایران چک (IRAN CHEQUE) دیده می‌شود. در ایران چکهای 100 هزار تومانی به علت 7 رقمی شدن عدد و طولانی شدن آن عدد 100 بالای طرح تخت جمشید قرار داده شد و نوشته لاتین ایران چک نیز در سمت چپ حاشیه بالا طراحی شد.
مرکب نامرئی
ویژگی‌هایی که تا کنون نامبرده شد توسط مردم قابل تشخیص است و به اصطلاح به آنها ویژگیهای مردمی گفته می‌شود. ایران چکهای بانک مرکزی علاوه بر این دارای ویژگیهای دیگری هستند که تخصصی بوده و به لامپ‌های خاص UV احتیاج دارد. در ایران چکهای 50 هزار تومانی در حاشیه پایین و بالای بارگاه و در ایران چکهای 100 هزار تومانی در قسمت بالا و پایین تخت جمشید مرکب فلورسنت کار شده است.
در پشت ایران چکهای 50 و 100 هزار تومانی با مرکب نامرئی عدد 50 و 100 نوشته شده که درست روی واترمارک قرار گرفته است و فقط با لامپ UV و تابش اشعه ماوراء بنفش قابل رؤیت است. تشخیص این ویژگی یک کار تخصصی است که بانکها امکان انجام آن را دارند.
طراحی خطی
یک کار تخصصی دیگر که در سازمان تولید اسکناس و مسکوک انجام می‌شود این است که طراحی تمامی اسناد امنیتی با نرم‌افزارهای امنیتی اجرا می‌شود و در این کار سعی بر این است که طراحی‌ها از نوع طراحی خطی باشد. در این نوع طراحی از خطهای فوق‌العاده نازک در حد 1/0 میلیمتر استفاده می‌شود. تمام تصاویری که روی اسناد دیده می‌شود خطی است و به علت نزدیکی فاصله این خطوط به هم حتی زیر اسکنرها و دستگاههای کپی بسیار دقیق هم قابل تفکیک نیست و طراحی خطی تبدیل به حالت نقطه‌ای می‌شود. این ویژگی با ذره‌بین با 5 برابر بزرگنمایی قابل رؤیت است.
تمامی طرحهای پشت و روی ایران چکهای 50 و 100 هزار تومانی به صورت خطی و امنیتی است.
ریزنوشته
ریزنوشته یا میکروپرینت نیز یک ویژگی امنیتی دیگر در ایران چکهای 50، 100 و 200 هزار تومانی است که توسط بانکها و بوسیله ذره‌بینی با 5 برابر بزرگنمایی قابل مشاهده است. خطوطی در قسمت بالا و پایین حاشیه بالای بارگاه و تخت جمشید کار شده که نوشته ایران چک به صورت ریز نوشته شده و در حالت عادی به صورت خط دیده می‌شود و در صورت کپی یا اسکن شدن نیز یک خط را نشان می‌دهد.
ویژگیهای امنیتی ایران چک قابل رویت با چشم
7 مورد از ویژگیهای امنیتی اعم از موارد نخ امنیتی، واترمارک داخل کاغذ، سیترو داخل چاپ، طرح مخفی، مرکب ترمو بانک مرکزی، مرکب آنتی‌کپی و به طور کلی برجستگی مرکب ایران چک‌ها مربوط به مردم می‌شود و به راحتی قابل رؤیت و تشخیص است. ممکن است در برخی موارد جاعلین به غلط نشان دهند که سند مجعول برجستگی لازم را دارد. ولی این کار توسط جاعلین به نحوی انجام می‌شود که برجستگی‌های روی سند موجب تو رفتگی پشت سند شده است. در حالیکه ایران چکهای اصیل به این شکل نیست بلکه مرکب در ارتفاعات مختلف روی سند قرار گرفته است.
علاوه بر این اگر با یک دستمال کاغذی تمیز روی ایران چک اصیل کشیده شود، مرکب برجسته روی دستمال قرار گرفته و آن را رنگی خواهد کرد.
موارد MICR، چک دیجیت، قسمت‌های فلورسنتی پشت و رو شامل نمره و بخشی از طرحهای بالا و پایین طرح اصلی، طرح مخفی عدد 50 و 100 که روی واترمارک از پشت کار شده که تنها با لامپ UV قابل رؤیت است و نیز الیاف مرئی و نامرئی که در داخل کاغذ قرار گرفته و الیاف نامرئی با لامپ UV قابل دیدن است و الیاف مرئی نیز دقیقا به صورت پراکنده و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است. ویژگی میکروپرینت نیز از دیگر نکاتی است که تخصصی بانکها به شمار می‌آید و البته امکان تشخیص آن توسط مردم نیز با استفاده از ذره‌بین با 5 برابر بزرگنمایی وجود دارد.
مورد طراحی خطی و اصالت نوع مرکب و کاغذ ایران چک‌ها نیز تنها توسط بانک مرکزی بانک مرکزی قابل تشخیص است. البته خصوصیت دیگری در ایران چکهای بانک مرکزی و اسکناسهای دیگر وجود دارد که تنها قابل بانک مرکزی قابل خواندن و کنترل است و آن ماده خاصی است که در داخل سند بکار رفته و ماشین کنترل کننده آن تنها در بانک مرکزی ایران وجود دارد و در اختیار هیچ کشور دیگری نیست.