تالار دوم ارزی چگونه بر تورم و نقدینگی اثرگذار است؟

به گزارش پایگاه خبری نقدینه ، محمدرضا رنجبر فلاح؛ اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، در رابطه با ضرورت توسعه ابزار‌های مدیریت بازار ارز و راه‌اندازی تالار دوم ارزی توسط بانک مرکزی اظهار کرد: راه‌اندازی تالار دوم ارزی گامی در راستای واقعی‌سازی نرخ‌ها، افزایش شفافیت و تقویت نقدشوندگی ارز صادراتی است که این سازکار می‌تواند به شکل محسوسی از حجم معاملات بازار آزاد کاسته و بخش بیشتری از عرضه و تقاضای ارزی را در چارچوب تحت نظارت بانک مرکزی ساماندهی کند.

وی گفت: تالار دوم در واقع برای نزدیک شدن نرخ‌های مبادلاتی به منطق اقتصادی بازار است؛ چرا‌که برخی از صادرکنندگان کشور در فرآیند تولید محصولات خود از یارانه، خوراک ارزان یا حمایت‌های خاص برخوردار نیستند و طبیعی است که نتوان از آنها انتظار داشت ارز حاصل از صادرات را با نرخ‌های پایین تالار اول عرضه کنند. این گروه در عمل با هزینه‌های نزدیک به نرخ آزاد تولید می‌کنند و و بنابراین فروش ارز به نرخ‌های غیرواقعی به تولید و صادرات کشور آسیب وارد می‌کند به همین دلیل تالار دوم برای حمایت از این دسته صادرکنندگان ایجاد شده تا بتوانند بخشی از ارز خود را با نرخ توافقی نزدیک به بازار آزاد عرضه کنند.

رنجبر فلاح با اشاره به فشار‌های بازار آزاد افزود: سمت تقاضای ارز نیز دارای اقلام و نیاز‌هایی است که در اولویت‌های حیاتی و ضروری کشور قرار نمی‌گیرند؛ در چنین شرایطی منطقی است که تامین این نوع نیاز‌های کم‌اهمیت‌تر با نرخ‌هایی انجام شود که کمتر از بازار آزاد، اما بالاتر از تالار اول است، تا هم فشار از بازار آزاد برداشته شود و هم منابع ارزی کشور برای اولویت‌های اصلی مصرف شود.

این اقتصاددان ادامه داد: در مقابل گروه‌هایی که از حمایت‌ها، یارانه یا تسهیلات دولتی در تولید برخوردارند وظیفه دارند ارز خود را در تالار اول و با نرخ مبادله‌ای عرضه کنند؛چراکه کالا و خدمات آنها از ابتدا با هزینه‌های حمایتی تولید شده است.

وی با تاکید بر نقش تالار دوم در افزایش نقدشوندگی منابع حاصل از صادرات عنوان کرد: صادرکنندگان لزوما نباید صد درصد ارز خود را با نرخ پایین عرضه کنند؛ بخش مازاد بر تعهدات می‌تواند در تالار دوم با نرخ توافقی فروخته شده و نقدینگی لازم برای ادامه تولید و فعالیت بنگاه‌ها را تامین کند که این سازکار باعث می‌شود انگیزه عرضه ارز در شبکه رسمی افزایش و جریان بازگشت ارز سرعت بگیرد.

رنجبر فلاح در توضیح کارکرد تعهدات ارزی در این تالار اظهار کرد: نرخ بالاتر تالار دوم کمک می‌کند صادرکنندگانی که مازاد بر پیمان و تعهدات خود ارز دارند بدون نگرانی از زیان یا ایجاد انحراف، ارز خود را در بازاری شفاف عرضه کنند این موضوع از بروز رفتار‌های گریز از تعهد یا انتقال ارز به مسیر‌های غیررسمی جلوگیری می‌کند.

نقش نرخ توافقی در مدیریت نوسانات ارزی

وی در بخش دیگری از گفت‌و‌گو با اشاره به منطق کشف نرخ در تالار دوم ادامه داد: چون نرخ این تالار به بازار آزاد نزدیک است قیمت‌گذاری بر اساس توافق میان عرضه‌کننده و متقاضی انجام می‌شود و این موضوع باعث می‌شود نرخ ارز بازتاب واقعی‌تری از شرایط بازار داشته باشد. زمانی که عرضه‌کننده و خریدار هر دو نرخ را می‌پذیرند نوسانات شدید کاهش یافته و از سفته‌بازی و شکل‌گیری انتظارات غیرواقعی جلوگیری می‌شود.

این اقتصاددان همچنین با اشاره به گروه‌های عرضه‌کننده و تقاضاکننده در این تالار گفت: عرضه‌کنندگان شامل صادرکنندگانی هستند که صادراتشان خارج از شمول تعهدات است یا اینکه پس از ایفای تعهدات ارز مازاد دارند؛ همچنین هر شخص حقیقی یا حقوقی که ارز مازاد بر تعهد دارد می‌تواند آن را در تالار دوم عرضه کند. سمت تقاضا نیز شامل گروه‌هایی است که نیازهایشان جزو اولویت‌های حیاتی کشور نیست؛ مانند تامین ارز برای برخی واردات غیراساسی یا تقاضای ارزی اشخاص حقیقی همچون ارز مسافرتی.

کاهش فشار بازار آزاد

وی با اشاره به اینکه یکی از اهداف اصلی ایجاد تالار دوم کاهش فشار از بازار آزاد است توضیح داد: زمانی که فاصله نرخ تالار اول با بازار آزاد زیاد باشد حجم بالایی از تقاضا‌ها به سمت بازار آزاد سوق پیدا می‌کند؛ اما تالار دوم مانند پلی بین این دو نرخ عمل کرده و بخش قابل توجهی از این تقاضا را جذب می‌کند در نتیجه سهم بازار آزاد در تعیین نرخ و تامین ارز کمتر شده و مدیریت بانک مرکزی بر بازار تقویت می‌شود.

رنجبر فلاح تاکید کرد: با فعال شدن هر دو تالار توسط بانک مرکزی اکثریت مبادلات ارزی کشور در سازکار‌های رسمی انجام می‌شود و فقط سهمی ناچیز برای بازار آزاد باقی می‌ماند که این تحول به معنای افزایش شفافیت، ثبات‌بخشی به نرخ ارز و کنترل بهتر جریان‌های ارزی است.

این اقتصاددان در پایان تاکید کرد: ایجاد تالار دوم ارزی گامی مهم در مسیر واقعی‌سازی قیمت‌ها، افزایش شفافیت و بهبود جریان عرضه ارز است. هر اندازه سهم مبادلات رسمی از کل بازار ارز افزایش یابد، مدیریت و نظارت بانک مرکزی بر بازار تقویت می‌شود و این موضوع در کنترل تورم، مدیریت نقدینگی و ثبات‌بخشی به اقتصاد اثرگذار است.