دلایل نوسان اندک بازار ارز در جنگ تحمیلی ۱۲روزه چه بود؟
نقدینه - تامین به‌موقع ارز توسط بانک مرکزی موجب شد که تقاضاها به سمت بازار غیررسمی حرکت نکند و از افزایش نرخ ارز غیررسمی جلوگیری شود.
به گزارش پایگاه خبری نقدینه ، در روز‌های پایانی سال گذشته در حالی که سایه جنگ بر سر اقتصاد کشور نبود و تنها با تحریک انتظارات تورمی، نرخ دلار بازار غیررسمی تا ۱۰۵ هزار تومان افزایش یافت و برخی افراد پیش‌بینی می‌کردند که با وقوع جنگ نرخ دلار افزایش بیشتری پیدا خواهد کرد.
از ابتدای امسال و با گمانه‌زنی‌ها درباره مذاکرات ایران و آمریکا، نرخ ارز روند کاهشی پیدا کرد و به میانه دامنه ۸۰ هزار تومان رسید و برای چند ماه ثابت ماند تا اینکه رژیم صهیونیستی حملات تجاوزکارانه خود به ایران را با حمله به اماکن نظامی و مسکونی کشور آغاز کرد.
پس از تجاوز رژیم صهیونیستی به کشور و در طول ۱۲ روز جنگ، با اینکه نرخ ارز حدود ۱۲ درصد و تا ۹۵ هزار تومان افزایش یافت؛ اما حتی به سقف قبلی خود هم نرسید. حال پرسش اینجاست که دلیل نوسان پایین نرخ ارز پس از وقوع جنگ چه بود؟
پشتوانه قدرتمند بانک مرکزی برای مدیریت بازار طلا و ارز
بانک مرکزی در دوسال اخیر تمرکز خود را بر تقویت ذخایر ارزی گذاشت که این اقدام با هدف افزایش قدرت مداخله و تقویت توان مدیریتی این نهاد پولی در بازار ارز، انجام شده است.
بانک مرکزی در سال گذشته ۱۰۰ تن طلا به ارزش بیش از ۸ میلیارد دلار وارد کرد که بخش اعظم آن مربوط به تبدیل ذخایر ارزی به طلا بوده است.
تبدیل ذخایر ارزی به طلا، به بانک مرکزی این امکان را می‌دهد که ثبات اقتصاد کشور را در برابر ریسک‌های خارجی بهتر حفظ کند.
برهمین اساس، یکی از دلایل مهم نوسانات کمتر بازار ارز بعد از وقوع جنگ، پشتوانه قدرتمند بانک مرکزی و مداخله فعالانه سیاستگذار ارزی در بازار بوده است.
نقش سیاست تثبیت اقتصادی در کاهش نوسان ارز
در ادبیات اقتصادی از سیاست تثبیت به عنوان یک راهکار مناسب در زمان بحران یاد می‌شود که در طول تاریخ بسیاری از کشور‌ها برای عبور از بره‌های حساس سخت اقتصادی از این ابزار بهره برده‌اند.
به طور مثال ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۴۲ (دو سال پیش از کنفرانس برتون وودز) و در طول جنگ جهانی دوم برای حفظ ثبات از سیاست تثبیت اقتصادی استفاده کرد و در آن زمان دفتری را در کاخ ریاست جمهوری آمریکا تحت عنوان دفتر تثبیت اقتصادی ایجاد کردند.
بانک مرکزی ایران نیز اجرای این سیاست را برای مقابله با اثرات تحریم و حفظ ثبات بازارها از حدود دو سال پیش آغاز کرد که نتیجه اجرای این سیاست را می‌توان امروز در نوسان محدود بازار ارز باوجود تنش‌های سیاسی متعدد در منطقه مشاهده کرد.
در این میان؛ کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها به عنوان یکی از محور‌های سیاست تثبیت موجب شد که جلوی افزایش بی‌رویه نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی نیز گرفته شود.
روند کاهشی نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی و به دنبال آن کنترل نسبی تورم یکی دیگر از عوامل کاهش نوسانات ارزی در طول جنگ اخیر ایران است.
استفاده از ابزار‌های متنوع در بستر مرکز مبادله ایران
راه‌اندازی مرکز مبادله ایران یکی دیگر از اقدامات مهم بانک مرکزی در مدیریت بازار طلا و ارز است. بانک مرکزی با ایجاد ابزار‌های متنوع در بستر مرکز مبادله ارز و طلای ایران توانسته علاوه بر تخصیص و تامین بهتر ارز مورد نیاز کشور و کاهش صف تقاضا، مدیریت بازار طلا و ارز را نیز با قدرت بیشتری در دست بگیرد.
ایجاد بازار ارز تجاری موجب افزایش حجم معاملات رسمی ارز و کاهش معاملات غیررسمی شد که در حال حاضر تمام ارز مورد نیاز کشور به صورت رسمی و به سرعت در این بازار تامین می‌شود.
پس از تعمیق معاملات بازار ارز تجاری، تقاضای واقعی در بازار غیررسمی حجم اندکی داشته و بیشتر مربوط به تقاضای سفته بازانه و خرید‌های احتیاطی است.
بانک مرکزی ابزار‌های متنوعی از جلمه تالار معاملات سکه و شمش طلا، پیش‌فروش سکه، تالار پیش‌فروش ارز، تالار امتیاز صادراتی و اوراق مرابحه ارزی را در بستر مرکز مبادله ارز و طلای ایران ایجاد کرده و از آنها در مدیریت بهتر بازار طلا و ارز استفاده می‌کند.
تامین و تخصیص مناسب ارز دارو و کالاهای اساسی
با ایجاد بستر بازار ارز تجاری، تامین ارز کالای اساسی و دارو سرعت قابل توجهی داشته است و بانک مرکزی در شرایط بحرانی به خوبی توانست ارز مورد نیاز این بخش‌ها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تامین کند.
در هفته نخست جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی، در کمتر از دوروز بیش از یک میلیارد دلار تامین ارز انجام شد و بانک مرکزی اعلام کرد که به منظور اطمینان‌بخشی در جامعه و جلوگیری از کمبود کالا در بازار، تخصیص بیشتر ارز ادامه خواهد داشت.
تامین مناسب و به موقع ارز مورد نیاز کشور توسط بانک مرکزی موجب شد که تقاضاها به سمت بازار غیررسمی حرکت نکند و از افزایش نرخ ارز غیررسمی جلوگیری کرد.
هماهنگی نهاد‌های اقتصادی با بانک مرکزی
در شرایط بحرانی هماهنگی بخش‌های مختلف اقتصادی کشور با یکدیگر بسیار ضروری است. تجربه مدیریت اقتصادی کشور در طول جنگ نیز نشان داد که نهاد‌های اقتصادی کشور به صورت یکپارچه و هماهنگ عمل کرده و خواهند کرد.
هم‌زمان با تخصیص مناسب ارز تامین کالای اساسی و دارو توسط بانک مرکزی نظارت‌های وزارت اقتصاد و سایر نهاد‌های مرتبط، بر بازارها نیز افزایش یافت تا از هدررفت منابع جلوگیری شود.
این هماهنگی موجب شد که اثر سیاست‌های حمایتی بر جامعه و بازارها ملموس‌تر باشد و از ایجاد هیجان و اضطراب در جامعه جلوگیری کند که این مسئله باعث کاهش تقاضای سرمایه‌ای و احتیاطی بازار ارز هم شد.
همراهی و همدلی مردم و فعالان اقتصادی
دشمن صهیونیستی در طول جنگ همواره تلاش داشت تا از هر طریقی انسجام ملی کشور را برهم بزند و موجب هجوم مردم به فروشگاه‌ها و بازار طلا و ارز شود تا در این بازارها اخلال ایجاد کند.
همراهی و همدلی مردم اما یکی از عوامل بسیار مهم عدم اخلال در بازارها و کاهش نوسانات نرخ ارز در طول جنگ بود. در واقع این اتحاد و انسجام ملی در کنار هماهنگی نهاد‌های اقتصادی به ویژه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد موجب شکست توطئه دشمن در جنگ اقتصادی و نیت شوم برهم خوردن آرامش بازار ارز و طلا و حتی بازار کالا‌ها شد.
هرگونه نوسان بازار طلا و ارز موقتی است
پس از اعلام آتش‌بس میان ایران و رژیم صهیونیستی نرخ دلار که تا حدود ۹۵ هزار تومان بالا رفته بود، به یکباره روند کاهشی در پیش گرفت و تا میانه دامنه ۸۰ هزار تومان کاهش یافت که البته در روز‌های اخیر و با ایجاد جوهیجانی و روانی در بازار ارز، نرخ دلار دوباره در مدار نوسان قرار گرفته است؛ اما باید این موضوع مهم را مد نظر داشت که این شرایط موقتی است چراکه با کوچکترین تحریک انتظارات نرخ کانال‌های تلگرامی بالا و پایین می‌شود.
همانطور که تجربه نشان داده و با توجه به پشتوانه قدرتمند بانک مرکزی برای مداخله و مدیریت هوشمندانه بازار ارز و با همراهی و همدلی مردم؛ شاهد هیچگونه افزایش پایدار در نرخ ارز نخواهیم بود و نرخ دلار دوباره به روند تعادلی خود بازمی‌گردد.